Tornado Eng dahshatli tabiiy
ofatlardan biri shamol
girdobi po'rtanadir, uni
Amerikada tornado
deydilar. Vaqt tushdan og'gan.
Havo sokin,dim.
Osmonning uzoq-uzoq,
ko'z ilg'amas
chekkasida bir tutam
qora bulut ko'rindi. Bulut yaqinlashgan sari
u allaqanday uzun,
xartumga o'xshash qop-
qora "dum" chiqarib
tushaveradi. To'satdan
guvullab o'rama shamol esadi. To's-topolon
boshlanadi. Shamol
tezligi 100-200, ba'zan
800 kilometrgacha
yetadi. Shunday
bo'lgach, unga nima ham bardosh bera
olardi. Beton devorlar
ag'dariladi,poezdlar
izdan chiqadi, daraxtlar
ildizi bilan sug'urilib
ketadi, avtomashinalar chirpirak bo'lib bir
necha metr yuqoriga
ko'tariladi. Tornado vaqtida
osmondan xoda yog'sa
ajablanmang:
mustahkam uyning
tomigacha ko'chib bir
necha kilometr nariga tushishi mumkin.
Parvoz qilayotgan echki
va qo'ylarni ko'rsangiz
ham biling-bu tornado
ishi. Amerika Qoshma
Shtatlarning Kanzas
shtatida tornado bir
qavatli yog'och uyni -
qishloq maktabxonasini
osmonga ko'targan , uy ichidagi o'qituvchi va
bolalar osmonda uchib
yurishgan. 13 ta bola
halok bo'lgan
edi ,o'shanda. 1904-yil Moskvada
po'rtana bo'lib ,
ko'chada turgan
mirshab va o't
o'chiruvchilarni
uloqtirib tashlagan. Bir bola havoda muallaq
holda to'rt kilometrga
"uchib"brogan. Bu xil shamolning
boshlanishiga yengil,iliq
havo bilan og'ir,salqin
havoning tez
almashinuvi sabab
bo'ladi. Tornado yopirilib kelgan joyda
havo bosimi nihoyatda
pasayib ketadi, uy
ichidagi kattaroq
bosimli havo otilib
chiqadi-derazalar, devorlar yoriladi.
Po'rtano o'tib ketishi
bilan momaqaldiroq va
sel bo'ladi. Portanalar torgina
masofadan o'tib ketsa-
da, juda katta
vayronagarchilik va
qurbonlar keltiradi.
AQSh da har yili 225 kishi ana shunday
tornado qurboni bo'ladi,
20 million dollar zarar
keltiradi. Amerika hatto portano
vaqtida omon qolish
uchun nimalar qilish
kerakligi haqida
ko'rsatma ham
chiqarilgan. Ya'ni ,yerto'la ,go'r yoki
padvalga
yashiring ,ochiq joyda
bo'lsangiz ,chuqurcha
yerni topib,yotib oling,
deraza yonida turmang, elektr tokini o'chiring