Ҳеч кимга тақлид қилмайдиган, бироз аразчи, акасининг дарсини олган, машҳур санъаткорнинг кенжа фарзанди
Мадина Луқмонова, мухбир: — Ўзбек шоу-бизнес олами мен учун оддий бир иборадан бошқа нарса эмас эди. Болалагимдан фильмларини кўриб катта бўлган актёрларни ҳисобга олмаса, ҳозирги кунда ижод қилаётган актёр ва акстрисалар, қўшиқчию хонандалар ҳақида умуман ҳеч нарса билмасдим. «Профессионал интервью» саҳифаси учун интервью тайёрлашга рози бўлганимда шоу-бизнес олами ҳақида тасаввурга ҳам эга эмас эдим.
Интервьюга қаҳрамон топишда шундай қийинчиликларга дуч келдимки, ҳатто тушларимда ҳам қаҳрамон қидирардим. Юлдузларга «инсоният тараққиёти ривожига катта ҳисса қўшган инсонлар» дея қарай бошладим. Чунки бирининг вақти, бошқасининг ҳуши йўқ, тўртинчиси эса съёмкада. Актрисаларнинг ижоди билан танишиб чиққанимда, эътиборимни Дилноза Кубаева тортди. Унга тинимсиз қўнғироқ қилдим, «смс»ларга кўмдим, театрга бориб изладим, топа олмаганим сари ҳаракатларим зоелигини тан олгим келмасди. Аммо бизнинг истакларимиз ҳар доим ҳам бошқаларнинг хоҳиши билан тўғри келавермайди.
Ҳаракатларим самара бермагач, ака-ука Жўраевларни излашга тушдим. Машҳур санъаткорнинг кенжа ва эрка ўғли, машҳурлик чўққиларини эгаллаётган аканинг укаси бўлган Зоҳиршоҳ билан суҳбат қилиш истаги туғилди.
Ўзбек эстрадаси ва хонандалар ҳақида аниқ тасаввурга эга бўлмаганим боис, бу йигит билан учрашувга кетар эканман мени «интервьюда нима ҳақда гаплашаман», деган ўй қийнарди. Аммо суҳбатимиз асносида гапиришга гап, тортишишга мавзу ҳам топилди. Салом-аликдан сўнг хонанданинг «Одноклассники» сайтида йўқман», деб гап бошлагани мени ҳайрон қолдирди. Мазкур сайтнинг суҳбатимизга нима алоқаси борлиги ҳақида бош қотирар эканман, «менинг номимдан у ерда бошқа кимдир ўтиради», дея гапига ойдинлик киритди Зоҳиршоҳ.
– Айтишларича, журналистларни кўп ҳам хуш кўрмас экансиз...
– Ҳа, тўғри, ўзим ҳақимда турли-туман уйдирмаларга дуч келаман баъзида, шунга...
– Ахир, бундай уйдирмалар ҳозирги кунда «шуҳрат топиш йўли» талқинида ҳам қўлланилади. Бунга қандай қарайсиз?
– Йўқ, бу назаримда, тўғри эмас. Ўринсиз уйдирмалар ҳам бўлади. Масалан, яқинда Пушкиннинг "Тун ели” номли шеърига куй басталаб, қўшиқ куйладим. «Пушкиндан ўғирлаб олибди», деган гап-сўзларга дуч келдим. Пушкинни қаердан топишим керак, қабрига бориб, оқ фотиҳа сўрашим керакмиди?
– Сизга ва умуман таниқли кишиларнинг фарзандларига нисбатан «Туғилгандан машҳур бўлган» ибораси қўлланилади. Бунга қандай қарайсиз? Сиз учун таниқли санъаткорнинг ўғли бўлиш қийин кечганми ёки аксинча?..
– Турли ҳолатлар бўлган. Аммо доимо биздан куй-қўшиқ борасида энг юқори кўрсаткични кутишади. Бошқалар йўлини энди бошлаганида турли хатоларга йўл қўйса, буни кечиришади. Бизга келганда эса... унутмаслик керак, ҳар биримиз инсонмиз ва мен ҳам хатога йўл қўйишдан холи эмасман. Бир сўз билан айтганда, биздан доимо моҳирлик талаб қилиб келинган.
– Сиз санъат йўлини танлагансиз, бу йўл машаққатлари, азобларини дадангиз ҳам бошдан кечирган. Сизни бу йўлни танлашдан қайтармаганми?
– Огоҳлантирганлар, аммо қайтармаганлар.
– Дадангиз ҳақида гапирсангиз...
– Дадам... жуда ҳам меҳрибонлар, тўғри, қаттиққўлликлари ҳам бор, аммо барибир меҳрибонлар.
– Санъаткор сифатида дадангизга қандай баҳо бера оласиз?
— Бу борада бирор нарса дейишим мушкул бўлса керак. Дадам қиёфаларида мусиқа, қўшиқ, санъатни кўраман.
– Кўпгина қўшиқчилар тақлид қилишади. Сиз кимга тақлид қиласиз?
– Ҳеч кимга! Санъатга илк кириб келганимда балки тақлид қилгандирман. Кимгадир ўхшашликни истаганман. Лекин, ўйлайманки, тақлид даврини ортда қолдирдим. Тақлиддан чиқиб кетиш ҳам катта матонат талаб қилади. Шундай орзум бор: отамга ўхшашни истайман, отам забт қилган чўққиларга етиша олсам, дейман. Аммо зинҳор тақлид қилмайман. Ўз йўлим ва йўналишим бор, уни ривожлантириб, мукаммаллаштириб бориш ҳаракатидаман.
Бу йил ўқишни тугатдим, мана энди бор кучу ғайратимни ижодга сафарбар этаман. Ўн кундан кейин янги қўшиғимга клип суратга ола бошлаймиз. Кузга яқин янги компакт диским чиқиши кутилмоқда.
– Тақлидчилик ҳақида гап очдик. Ёшлар орасида сизга ҳам тақлид қилувчилар бор. Бунга қандай қарайсиз?
– Баъзан жаҳлим ҳам чиқади. Чунки тадбирларда бўлганимизда, «фалончи қўшиқни писмадончи айтади, шуни куйлаб беринг», дейишади. Аслида бу қўшиқ меники бўлиб чиқади-ю, қайсидир тақлидчи уни хиргойи қилиб юрган бўлади.
– Бу сизнинг оддий халққа яқин эмаслигингиз исботи эмасми? Яъни ўша тақлидчилар сиздан кўра оддий халққа яқинроқ экан-да?!
– Балки мен у қадар халққа яқин эмасдирман, чунки мен ҳар доим халқ олдида бўла олмайман. Қўшиқларим эса мухлисларим билан бирга. Тақлидчиларга келсак, уларда ҳам бошқа бир инсон меҳнатига нисбатан ҳурмат бўлиши керак.
– Сизга мумтоз қўшиқлар яқинми ёки эстрада жанрими?
– Консерваториянинг "Мақомчилик” йўналишини тугатдим. Эстрада эса... назаримда, миллий эстрада сўзининг ўзи нотўғри. Ҳозирги куйланаётган қўшиқларнинг кўпини поп жанрига оид дейиш мумкин. Қўшиқларим орасида поп жанридагилари ҳам, мумтоз куйлар ҳам бор. Ўзимга эса кўпроқ мумтоз, сокин оҳанглар яқинроқ.
– Бугунги санъаткорлар ҳақида фикрингиз қандай?
– Ҳозирги кундаги қўшиқчиларнинг барчасини санъаткор демаган бўлардим. Бундай номга лойиқ беш-олти кишини айтиш мумкин. Қолганларини эса қўшиқчи дейиш мумкин. Баъзида мусиқадан умуман хабари йўқлар ҳам қўшиқ куйлашади.
– Овози ширали бўлса, наҳотки қўшиқ куйлашга ҳақи бўлмаса?
– Бунга ҳамманинг ҳақи бор, ҳатто сизнинг ҳам. Фақат ўзини синаб кўриш учун, мен санъаткорман, деб омма олдига чиқиб қўшиқ айтиш учун эмас. Ҳар нарсада бўлгани каби, мусиқа ва қўшиқ куйлашда ҳам қонун-қоидалар мавжуд.
– Ўзингиз қайси санъаткорларнинг қўшиқларини тинглайсиз?
– Турли миллатларга оид қўшиқларни тинглайман. Кўпроқ мусиқа эшитаман. Ёшлигимдан мумтоз санъаткорларимиз Маъмуржон Узоқов, Жўрахон Султонов, Таваккал Қодиров, Фаттоҳхон Мамадалиев, Фахриддин Умаровларнинг ашула ва қўшиқларини тинглаб катта бўлганман.
— Дадангизнинг бир нечта қўшиғини куйлаган экансиз...
— Ҳа, куйлаганман. Аммо тўғри келган қўшиқларини айтиб кетавермайман, яхши куйлай олишимга амин бўлганларимнигина куйлайман. Ва албатта ҳамиша улардан маслаҳат оламан. Янги қўшиқ яратганимдан сўнг дадамга эшиттираман. Уларнинг фикрларини тинглаб, камчиликларимни тўғрилайман.
— Ўзингизнинг қайси қўшиғингизни яхши кўрасиз?
— "Севги” қўшиғимни.
— Кўп тадбирларга акангизни таклиф қилишади, сиз эса ҳали кўп харидоргир эмасмиз. Бу нафсониятингизга тегмайдими?
— Нега энди, ахир у менинг акам-ку! У менга устозлик қилган. Акамга рақиб сифатида қарашдан сақласин. Мени ҳам рақиб ўрнида кўришини истамайман.
– Шоҳжаҳоннинг қайси фазилатларига ҳавас қиласиз?
– Фаоллигига. Мен бир ишни бошлаб, ўшани охирига етказмагунга қадар бошқа юмушга қўл уролмайман. Акам эса бир вақтнинг ичида бир нечта иш қилишлари мумкин.
– Истеъдод борасида-чи? Ким кучли, Зоҳиршоҳми ёки Шоҳжаҳон?
– Ҳар иккимизнинг ҳам мухлисларимиз бор. Бу борада бир нарса дейиш қийин. Ҳар ким ўз истаги, дидидан келиб чиқиб қўшиқ тинглайди. Кимгадир Шоҳжаҳон ёқса, кимгадир Зоҳиршоҳ ёқади. Акам менга устозлик қилганлар, мана шунинг ўзи кўп нарсани кўрсатади.
– Етар, куйламайман, дея, барча нарсага қўл силтаган пайтларингиз бўладими?
– Албатта. Аммо бу узоғи билан икки кунга чўзилиши мумкин. Ҳамма нарсадан узиламан, икки кун ўтгач эса мусиқани соғина бошлайман ва яна фаолият бошлайман. Деярли барча қўшиқчилар айтган гап бўлса-да, мусиқасиз яшай олмайман.
– Мусиқа бўлмаганда қайси касбни танлаган бўлардингиз?
– Очиғи, бу ҳақда ўйлаб кўрмаган эканман.
– Юқоридаги фикрингизга кўра, тингловчилар санъатда сиздан доим юқори кўрсаткични кутишади. Бу эса бир томондан, сизнинг ҳафсалангизни пир қилмайди. Ахир, куйлаётган қўшиғингиз ўз меҳнатингиз самараси-ку?
– Нима бўлганда ҳам, доимо мен учун янграган биринчи олқишларни дадамники деб биламан. Кейинги қарсаклар Зоҳиршоҳга аталган бўлади.
– Қўшиқлар учун шеърни қандай танлайсиз?
– Ўқийман, изланаман. Шеърнинг маъносига, қофиясига эътибор бераман. Ўзим ҳам шеър ёзаман.
— Қўшиқчилар кўпайиб кетгани ва улар ичида қўшиқчиликдан умуман хабари йўқлар ҳам борлигидан ёзғирдингиз. Энди эса ўзим ҳам шеър ёзаман, деяпсиз. Чумчуқ сўйса ҳам қассоб сўйгани яхши эмасми?
— Шеъриятга муҳаббатим баланд. Бу муҳаббат дадамнинг тарбиялари остида шаклланган. Олти ёшимда у киши Фирдавсийнинг байтларини ёдлатган эдилар. Шундан бери шеърхонликка ихлосим кучли. Китоб дўконларига кирганимда албатта бир қучоқ шеър китоб сотиб оламан. Уларни мутолаа қилиш жону дилим. Шеър ёзишда қоидаларига амал қиламан.
– Қандай китоблар ўқийсиз?
– Саид Аҳмаднинг "Уфқ” китобини яхши кўраман. Дунё адабиётига оид кўп китоблар ўқиганман. Шекспирнинг асарларини ҳам ёқтираман.
– Салбий тарафларингиз...
– Қорним очса, жаҳлим чиқади. Атрофдагилардан баъзан ўринли, баъзан ўринсиз хафа бўлиб қолишим мумкин. Айниқса, мусиқадан хабари бўлмаган кишиларнинг қўшиқларимга баҳо бериши оғир ботади.
– Нега? Наҳотки, мен оддий мухлис сифатида сизнинг қўшиқларингизга баҳо бера олмасам? Демак, оддий мухлис фикрини эътиборга олмайсиз. Буни танқидни тўғри қабул қила олмаслик, дейишади.
– Йўқ, ундай эмас, албатта, эътиборга оламан. Лекин кўпроқ бу ишнинг устаси бўлганларнинг танқид ёки маслаҳатларига қулоқ тутишни афзал кўраман. Аммо ўринсиз бўлган танқиддан жаҳлим чиқади.
– Фаолиятингизни 2005 йилда бошлаган экансиз. Қаршимда турган Зоҳиршоҳ ўша пайтдаги Зоҳиршоҳ ҳақида нима дея олади?
– Жуда ишонувчан бўлганман. Албатта, яқинларим баъзи ҳолларда мени огоҳлантиришга ҳаракат қилишган. Аммо, айтишади-ку, инсон бошқанинг хатосидан кўра, ўз хатоларидан тўғри хулоса чиқаради, деб. Айниқса шоу-бизнес олами ўзига хос пасту баландликларга эга. Бир-икки қоқилмагунимга қадар ишонувчанлигим панд бераверган. Ҳозир эса ўзимда бу қийинчиликларга ва турли одамларга нисбатан "иммунитет” ҳосил қилганман. Ҳеч кимга ишонмай қўйганман.
— Ҳеч кимга ишонмай, ёлғизланиб қолишдан қўрқмайсизми?
— Йўқ! Менга энг яқин уч одамнинг ўзи кифоя.
— Атрофдагиларга бирдек ҳадик билан қарасангиз, яхши одамларнинг суҳбатидан маҳрум бўлиб қолишингиз ҳам мумкин-ку. Одамларни қандай қилиб яхши ва ёмонга ажратасиз?
— Ҳаётий тажрибамдан келиб чиқиб айтсам, вақт ҳамма нарсага ойдинлик киритади. Ким ҳақиқий дўст-у, ким шон-шуҳрат учун дўст эканини кўрсатиб қўяди.
— Зоҳиршоҳнинг мухлисларига тилаклари?
— Юртимиз тинч бўлсин, халқимиз омон бўлсин. Биз ҳам шу юртнинг байрамларида хизматда юрайлик.
Мадина Луқманова, мухбир: — Зоҳиршоҳ билан суҳбатга йўл олар эканман, тантиқ, эрка йигитни тасаввур қилган эдим. Машҳурларнинг фарзанди ҳам машҳур бўлади, бунинг учун улар ортиқча ҳаракат қилишлари шарт эмас, деган фикрларим ҳам бор эди. Очиғини айтсам, адашган эканман. Қаршимда ўз устида ишлай биладиган, ширали овоз соҳиби, дам дадасини, дам акасини эслатувчи ва шу билан бирга, ўз фикрига эга бўлган Шахс турарди. Ўзини ҳам хафа қилдирмайдиган, шу билан бирга фикрларини суҳбатдоши кўнглига оғир ботмайдиган қилиб етказиб бериш маҳоратига ҳам эга бу йигитга янги чўққиларни забт этиш, орзуларига етишишни тилайман.
